DBA definitief opgeschort, onrust door modelcontracten lijkt voorlopig van de baan.
Het debat van 8 december 2016 over de uitwerking van de DBA heeft geleid tot belangrijke toezeggingen van Staatssecretaris Wiebes. De opschorting van handhaving wordt ondersteund door een beleidsbesluit en cruciale mondelinge toezeggingen. Hierdoor lijkt juridische zekerheid te ontstaan voor opdrachtgevers om opdrachten te verlenen aan zelfstandig professionals zonder een risico te lopen op boetes of naheffingen. De opschorting is van kracht tot ten minste 1-1-2018, of tot zolang als nodig is om hervormingen in het arbeidsrecht te bewerkstelligen.
ONL voor Ondernemers pleitte al langer voor het opschorten van de Wet DBA (1). Het systeem van modelcontracten is een heilloze weg. Naast opschorting vroeg ONL om een juridische verankering van de opschorting totdat fundamentele veranderingen in het arbeidsrecht zijn gemaakt. Tegelijk met de herzieningen in het arbeidsrecht dient er gewerkt te worden aan een eigen rechtspositie voor zelfstandig professionals en een bijbehorende fiscale behandeling.
ONL voor Ondernemers is tevreden met de uitkomst van het debat en vindt het verstandig dat onze aanbevelingen zijn overgenomen. De facto is het systeem van modelcontracten van tafel. Opdrachtgevers en zelfstandig professionals kunnen het komende jaar gewoon weer aan de slag.
Het is cruciaal dat fundamentele hervormingen in het arbeidsrecht en de fiscaliteit niet op de lange baan worden geschoven. De toezegging in het debat dat de komende tijd wordt gebruikt om onderzoek te doen en te kijken op welke punten het arbeidsrecht en de fiscaliteit aangepast moeten worden is zeer belangrijk. Een nieuwe regering kan hier dan mee aan de slag. ONL voor Ondernemers zal nadrukkelijk de vinger aan de pols houden om te kijken of deze toezegging van Staatssecretaris Wiebes en Minister Asscher wordt nagekomen.
ONL voor Ondernemers ziet het wel als een gemiste kans dat de afgelopen maanden niet zijn gebruikt om voortvarend aan de slag te gaan met handvatten waarmee zelfstandig professionals en hun opdrachtgevers mee uit de voeten kunnen.
Onderstaand de gedetailleerde interpretatie van de consequenties van het debat van 8 december 2016:
Juridische status opschorten handhaving:
Staatssecretaris Wiebes heeft de opschorting van de handhaving van de Wet DBA opgenomen in het Handboek Loonheffingen (2). De redenatie hierbij was dat de maatschappelijke praktijk van de afgelopen 10 jaar niet aansluit bij de definitie in het arbeidsrecht van de dienstbetrekking. Totdat deze definitie opnieuw is bepaald kan er volgens de Staatssecretaris geen sprake zijn van handhaving. Alleen expliciet kwaadwillenden kunnen nog met handhaving te maken krijgen.
De definitie van kwaadwillenden is nauw geformuleerd en is terug te vinden in onderdeel 1.1.6. van het Handboek. De opschorting van de handhaving middels het Handboek Loonheffingen heeft de status van een formeel beleidsbesluit en opdrachtgevers kunnen hier juridische zekerheid aan ontlenen. Daarbij heeft de Staatssecretaris in het debat op 8 december 2016 laten optekenen dat het opschorten neerkomt op een situatie die materieel vergelijkbaar is met de VAR. Hij heeft hierbij gezegd dat er voor zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers geen sprake kan zijn van boetes of naheffingen.
De manier waarop het opschorten van handhaving is verankerd in een beleidsbesluit, in combinatie met de uitleg en overwegingen van de Staatssecretaris, leiden er dus toe dat een opdrachtgever die niet kwaadwillend is ook niet aangeslagen kan worden voor boetes of naheffingen. Op deze manier hebben opdrachtgevers dus juridische zekerheid.
In deze context leidt opschorting van de DBA tot een nieuwe juridische situatie waarbij het verlenen van een opdracht binnen de kaders van de wet geschied zolang een opdrachtgever niet binnen de definitie van kwaadwillenden valt. Beursgenoteerde bedrijven en bedrijven onder horizontaal toezicht kunnen volgens ons dus binnen de kaders van de wet opdrachten verlenen. Het is voor ons echter niet te bepalen of zij dezelfde afweging zullen maken en inderdaad zullen overgaan tot het verlenen van opdrachten op dezelfde wijze als onder de oude VAR.
Lapmiddel en volgende stappen:
Het opschorten van de handhaving is een lapmiddel. Het debacle met modelcontracten heeft klip en klaar duidelijk gemaakt dat fundamentele hervormingen van de arbeidsmarkt noodzakelijk zijn. Bij de formatie zullen hier knopen over moeten worden doorgehakt die een volgend kabinet kan uitwerken. Zelfstandig professionals hebben een eigen rechtspositie nodig inclusief duidelijke criteria waarbinnen zij als zelfstandig ondernemer kunnen opereren. Vervolgens wordt hier ook de fiscaliteit op afgestemd. Binnen het arbeidsrecht is duidelijk dat begrippen als de gezagsverhouding en de vrije vervangbaarheid niet meer toereikend zijn om te bepalen of iemand werkt in de context van een dienstverband. Voor werkgevers moet het veel aantrekkelijker worden om mensen in dienst te nemen. In die context zullen ook het ontslagrecht en de sociale zekerheid, inclusief de extreme risico’s rondom loondoorbetaling bij ziekte, moeten worden aangepakt.
Opmerkingen:
[1] Zie o.a.: Debat Fractievoorzitters tijdens De Nationale Ondernemersdag 2016 en hierop volgende artikelen en items in de media ,Opinieartikel Financieele Dagblad, het gezamenlijke DBA meldpunt met het CDA, de bijzondere procedurezitting in de Tweede Kamer met opdrachtgevers en ondernemers op 17 november 2016, de inbreng van ONL tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer op 30 november en meerdere columns van Hans Biesheuvel in de Telegraaf.
