Nieuws

Expertvisie VI – Mr. Theo Gommer – Kiezen is een keuze

Kiezen is een keuze
29 juni 2016

Er is veel te doen over keuzevrijheid in pensioenland. Uit mijn vorige columns is wel gebleken dat we naar een meer individueel pensioensysteem toe moeten en gaan. Dat impliceert automatisch ook meer keuzevrijheid. Toch blijft er een hardnekkige groep die – zo lijkt het – tegen keuzevrijheid is. Mijn reactie is dan primair: je hóeft niet te kiezen, het mag. Maar ja, dan moet het wel kunnen. In pensioenland valt er nog maar weinig te kiezen. En als het al kan, wordt het weinig gepromoot. Uitruil ouderdoms – en nabestaandenpensioen is inmiddels gemeengoed, hoezeer ook afgedwongen door de gelijke behandelingswetgeving. Hoewel vele pensioenregelingen inmiddels geen nabestaandenpensioen meer kennen en uitruil dan betekent een deel van je eigen ouderdomspensioen afstaan voor een nabestaandenpensioen. Inmiddels blijkt verder wel dat ruim 1/3 kiest voor een zogenaamd hoog/laag pensioen. Dat kan al sinds 1999. Ik ken niemand die het niet wil. Je hoeft namelijk je hogere pensioenuitkering niet op te maken. Maar ‘binnen is binnen’ zal ik maar zeggen. Ook deeltijdpensioen kan – ook al staat het niet zo omschreven in de wet. Wel moeten werkgevers daar dan ook invulling aan willen geven. Vervroegd met (deeltijd)pensioen, in combinatie met hoog/laag én (parttime) langer werken is dé oplossing voor velen. En ook doorbeleggen na pensioendatum kan vanaf eind dit jaar. Maar door al die deel-spelregeltjes wordt het helaas weer te complex. Het wordt pas echt makkelijk als keuzevrijheid wordt gekoppeld met ‘een individuele spaarpot’. En werknemers zelf verantwoordelijk worden daarvoor.

Het valt mij ook vaak op dat met name ‘ouderen’, vooruit laat ik het nuanceren, ouderwets denkenden, keuzevrijheid wegzetten als ‘keuzestress’, ‘verkeerde keuzes’, ‘we kunnen niet rationaal beslissen’ etc. Veelal gebaseerd op theoretische experimenten. Stel je wint de jackpot wat dan….? Tja, dat is toch wat anders dan als ik de jackpot écht win. Juist door over te gaan naar individuele spaarpotten kan er rekening worden gehouden met de wensen/behoeften van iedereen. Degene die wel wil kiezen en ook degene die niet kiest. Ik kom vaak gehuwde tweeverdieners tegen die beiden een volledig nabestaandenpensioen hebben, terwijl een default dat het maximaal ‘een half nabestaandenpensioen’ is of helemaal geen beter is. Pensioencommunicatie is dan ook niet werknemers meer pensioenkennis bij willen brengen, maar laten (in)zien welke keuzemogelijkheden er zijn en welke bij ze passen. Zo rij ik graag in een auto met automaat in plaats van een auto waarin ik moet schakelen. Wat het verschil is en hoe het technisch werkt interesseert me niet. En heb ik ook echt niet nodig om goed te kunnen rijden.

Kortom, ik kan overal kiezen, en dat gaat hartstikke goed. Dat wil ik ook met mijn pensioengeld. Op pensioendatum, maar ook al daarvoor. Enige paternalisme mag daarbij overigens wel. Nooit meer dan de helft bijvoorbeeld gebruiken voor aflossing eigen woning/betaling hypotheek, sabbatical, start eigen bedrijf, lumpsum op pensioendatum en een deel pensioen gewoon in maximaal 10 jaar uitkeren. Dan blijft er altijd nog ‘een half pensioen’ over. Dat is genoeg bovenop de AOW. Heb ik geen zin om me daar in te verdiepen, dan volg ik het ‘standaard’ spoor. Overigens ken ik ook niemand die níet 10-25% lumpsum op pensioendatum wil. Dat wordt dus ook de default, standaard 10% lumpsum, wil je dát niet dan geef je dat aan. Met de huidige ICT- en internetmogelijkheden kan dat perfect gecommuniceerd, bijgehouden – keuzes veranderen immers in de loop van de tijd – en gemonitord worden.

Het Verenigd Koninkrijk gaat dan wel uit de EU, maar daar hebben ze het pensioensysteem al wel grondig hervormd, inclusief veel keuzevrijheid. Laten we dat dus nog maar even overnemen. Maar ja, daar hebben ze ook een echte pensioenminister. Wij (nog) niet. En die hebben we hard nodig om het pensioensysteem om te bouwen en klaar te maken voor de toekomst. Ook dat is een keuze overigens.

Meer lezen over pensioen? Kijk dan eens op www.pensioenweblog.nl. Hebt u vragen en of suggesties, mailt u mij dan: theogommer@akkermans.nl.

TheoGommer-Website (533x800)