Welke arbeidsmarktthema’s mogen niet ontbreken in het uiteindelijke regeerakkoord van het nieuwe kabinet? Deze vraag stond maandag centraal tijdens ArbeidsmarktPoort in Nieuwspoort in Den Haag. Alle sprekers, UVV-topman Maarten Camps en Picnic-ceo Michiel Muller, afgevaardigden van brancheorganisaties en ONL en Tweede Kamerleden waren het over één ding roerend eens; arbeidsmarktbeleid moet veel hoger op de politieke agenda komen te staan.
“Het is raar dat het thema arbeidsmarkt nergens bij een politieke partij bovenaan het lijstje stond in verkiezingstijd”, zei Muller in gesprek met Hans Biesheuvel (voormalig voorman en mede-oprichter van ONL). “Terwijl dit het scharnier is van zo’n beetje alles. Het tweede is dat het voor mensen met een vast contract lastig is om over te stappen naar een andere baan. Je wordt beloond om te blijven zitten waar je zit. Het risico van overstappen is groot.” Het gevolg: “Talent rouleert niet; dat vinden wij het grootste probleem op de arbeidsmarkt”, aldus Muller. Omdat handjes niet voor het oprapen liggen in de huidige arbeidsmarkt investeert Picnic daarom volop en noodgedwongen in robotisering.
Flexibele arbeidsmarkt nodig
“We moeten arbeidskrachten inzetten waar zij het hardst nodig zijn; daarvoor is een flexibele arbeidsmarkt nodig”, zegt voorzitter Edwin van den Elst van de Vereniging van Detacheerders Nederland (VvDN). De basis moet wel op orde zijn. “Goede arbeidsvoorwaarden zijn daarbij wel van belang.” ONL-voorman Erik Ziengs benadrukt het belang van opnieuw te kijken naar het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte. “Met name de transitievergoeding in het tweede jaar geeft een verkeerde prikkel. Dan heb je, los van ziekte, ook nog te maken met toeslagen. Die zorgen ervoor dat mensen niet meer gaan werken, omdat dat niet loont.” Met name kleine werkgevers moeten, wat ONL betreft, ontlast worden in het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte. Dat gebeurt al in Duitsland. “Naar dat soort oplossingen moet worden gekeken door de politiek”, zegt Ziengs. “Dit kan snel in een regeerakkoord worden opgenomen, maar er moet ook dekking voor worden gevonden.” Saskia Kapper (voorzitter van branchevereniging Bovib) pleit voor ‘een toekomstbestendige arbeidsmarkt’. “Ik zou het liefst een contractneutraal stelsel zien.”
Drempels weghalen
Maarten Camps is sinds vijf jaar voorzitter van de Raad van Bestuur bij het UWV. Hij was een van de hoofdgasten van de bijeenkomst. Op dit moment zijn 1,2 miljoen mensen afhankelijk van het UWV. De belangrijkste uitdagingen zijn volgens Camps: “Zorgen dat iedereen, die aan de kant staat, mee kan doen. Daarnaast moet er betere matching plaatsvinden tussen datgene wat mensen kunnen en wat er nodig is.” Een van zijn zorgen is de grote uitval door ziekte. Het gaat volgens Camps om een groep van circa 850.000 mensen. “Dat zijn veel te veel mensen die niet kunnen meedoen. Dit terwijl veel van hen wel degelijk mee willen doen, maar drempels ervaren doordat zij bijvoorbeeld niet worden aangenomen of omdat zij zich zorgen maken over de financiële risico’s die eraan kleven als zij weer deels aan de slag gaan.”
Het is volgens Camps van belang om te voorkomen dat mensen ziek worden. “En als zij arbeidsongeschikt of ziek worden, moeten zij zo snel mogelijk weer aan werk komen.”
Een deel van de oplossing ligt bij het UWV zelf. “We hebben al lange tijd te weinig verzekeringsartsen, processen zijn te ingewikkeld en de IT is lange tijd niet vernieuwd. Daar betalen wij nu de prijs voor.”
Complexe wetgeving
De soms complexe wetgeving helpt ook niet. “Steeds meer mensen doen een beroep op onze regelingen”, vertelt de UVW-topman. Zo ligt de focus in de WIA-procedure sterk op duidelijkheid krijgen over het uitkeringsrecht. “Voor hoeveel procent ben je arbeidsongeschikt?”, legt hij uit. “Op dit moment wachten 25.000 mensen op een beoordeling. Zij voelen niet de ruimte om aan de slag te gaan, omdat het onduidelijk is wat de gevolgen zijn voor de uitkering. Als mensen die duidelijkheid wel hebben, zie je vaak wel dat de helft aan het werk gaat.” UWV is bezig met het opzetten van regionale werkcentra samen met gemeenten en werkgevers. “Om mensen aan het werk te helpen, werkgevers aan personeel en werkgevers advies te kunnen geven”, aldus Camps. Hij pleit voor eenvoudigere arbeidsmarktwetgeving in het regeerakkoord. “Voor de WIA betekent het dat we sneller een besluit kunnen nemen over een uitkering, waardoor we alle energie kunnen steken om iemand weer aan het werk te helpen”, besluit Camps.
‘Motor van onze economie’
Tweede Kamerleden Ingrid Michon-Derkzen (VVD) en Nathalie van Berkel (D66) waren ook aanwezig. “Wat mij betreft komt het thema arbeidsmarktbeleid hoog op de agenda”, zegt Michon-Derkzen. Van Berkel is het daarmee eens. “Arbeidsmarkt is altijd een ondergeschoven kindje, terwijl het de motor van onze economie is. De arbeidsmarkt is aan grote hervormingen toe. Al is het maar, omdat we onze problemen en uitdagingen niet alleen met meer geld en mensen kunnen oplossen. We zullen slimmer en innovatiever moeten zijn en anders moeten denken.”
Wirwar aan regels
De D66’er ziet dat de afgelopen jaren ‘met de beste bedoelingen de bestaanszekerheid werd vergroot, maar dat dit een averechts effect heeft gehad. “We hebben een wirwar aan regels en loketten waar mensen helemaal in vastlopen en verstrikt raken. Ook voor ondernemers is het ondernemen de afgelopen jaren bepaald niet makkelijk gemaakt. Ik vind dat we daar drastisch in moeten snoeien, samen met de mensen die deze regelingen uitvoeren”, vertelt Van Berkel. “Als je werkt moet je een fatsoenlijke boterham verdienen: daarom moet het minimumloon omhoog, je moet meer kunnen werken als je dat wilt en er moet gratis kinderopvang komen.” Het mes moet volgens haar in de toeslagen. “Die moeten we zo snel mogelijk afschaffen en toewerken naar één basisbedrag waarin alle toeslagen worden ondergebracht.” Michon-Derkzen: “Er is een keer een inkomen vergeleken van een modaal gezin met een bijstandsgezin. Het modale gezin zat daar nog onder. Dat meer werken niet loont, kan niet waar zijn. Mijn idee is dat iedereen altijd wel iets kan doen; dat moet de basisgedachte zijn. Je moet met elkaar nadenken over inzetbaarheid, zuinig zijn op de mensen die werken en nadenken over wie wat voor soort werk kan doen”, aldus de VVD’er, die ook wil stoppen met ‘pleisters plakken’.
